February, 2019
Μαρία Φουντουλάκη
Συνέντευξη στη Σοφία Δάλλα
Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης. Από το 1998 ασχολείται αποκλειστικά με τη διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας ως ξένης. Από το 2000 μέχρι σήμερα διδάσκει την ελληνική ως δεύτερη ή ξένη γλώσσα στο Κέντρο ΛΕΞΙΣ και σε προγράμματα ενίσχυσης ελληνομάθειας στο δημόσιο σχολείο. Είναι διευθύντρια σπουδών στο Κέντρο ελληνικής γλώσσας & πολιτισμού “ΛΕΞΙΣ” που λειτουργεί στα Χανιά.www.lexis.edu.gr
Ποια σχέση σε συνδέει με τη Μεγαλόνησο;
Η Κρήτη υπήρξε πάντα τόπος αναφοράς για τη ζωή μου. Παρ’ όλο που τα μαθητικά μου χρόνια τα πέρασα στην Αθήνα, δεν λείπουν και οι μνήμες από τις καλοκαιρινές μας διακοπές στο νησί-τόπο καταγωγής των γονιών μου. Μετά το πέρας των σπουδών μου στο Ρέθυμνο, το 1989, αποφάσισα πια συνειδητά να ζήσω στα Χανιά. Έτσι, είχα την ευκαιρία όλα αυτά τα χρόνια να γνωρίσω την ιδιαιτερότητα του νησιού και την ιδιαίτερη δύναμη που αποπνέουν οι άνθρωποι αλλά και ο τόπος που φέρει τα σημάδια από την κατάκτηση Αράβων, Φράγκων, Ενετών και Τούρκων.
Πως προέκυψε η ενασχόλησή σου με τη διδασκαλία της ελληνικής ως ξένης;
Τυχαία! Όταν ολοκλήρωσα τις σπουδές μου και βρέθηκα στα Χανιά αρχικά ξεκίνησα με τη διδασκαλία σε μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και πολύ σύντομα διαπίστωσα ότι το εκπαιδευτικό σύστημα που ήταν και ακόμα είναι προσανατολισμένο στις εξετάσεις απαιτούσε μια μορφή διδασκαλίας που δεν μου ταίριαζε και δεν με ενδιάφερε. Έτσι, μόλις μου δόθηκε η ευκαιρία να διδάξω την ελληνική σε ξένους και μάλιστα ενήλικες, εμφανίστηκε ένας νέος ορίζοντας με πολλές δυνατότητες δημιουργικής διδασκαλίας.
Τι σε γοητεύει περισσότερο σ’ αυτή τη δουλειά;
Πάνω απ’ όλα με συγκινεί ιδιαίτερα το ενδιαφέρον πολύ διαφορετικών ανθρώπων από κάθε γωνιά του κόσμου να γνωρίσουν τον ελληνικό πολιτισμό και την ελληνική γλώσσα. Αλλά πέραν τούτου η γοητεία αυτής της δουλειάς συνίσταται στην ελευθερία που παρέχεται στο διδάσκοντα να επιλέξει μέσα από πληθώρα υλικών και μεθόδων για την επίτευξη του στόχου του, την εκμάθηση της γλώσσας από τον σπουδαστή. Κι επειδή η γλώσσα δεν αποτελεί σειρά μονοσήμαντων λέξεων παρατεταγμένων βάσει γραμματικών κανόνων αλλά συνδέεται άμεσα με το λαϊκό πολιτισμό, την ιστορία και τη νοοτροπία ενός λαού, είναι πρόκληση να μπορέσει ο δάσκαλος να διδάξει όχι μόνο την επίσημη γλώσσα αλλά και να μεταδώσει τα διαφορετικά της επίπεδα μέσα από τη μουσική, το χορό, τον κινηματογράφο, κ.λ.π., από όλες τις εκφάνσεις του πολιτισμού, καθώς και να βοηθήσει τον αλλοεθνή μαθητή να αναπτύξει το “γλωσσικό του αισθητήριο” απέναντι στην ελληνική γλώσσα.
Γιατί οι ξένοι σπουδαστές της ελληνικής επιλέγουν να έρθουν στην Κρήτη για την εκμάθηση της γλώσσας και τις διακοπές τους;
Ακριβώς γιατί μπορεί να υπάρξει άριστος συνδυασμός των δύο. Η Κρήτη αποτελεί τον τόπο όπου μπορεί ο επισκέπτης να συνδυάσει ορειβατικές διαδρομές και διάσχιση φαραγγιών με θαλάσσια σπορ κι εξερεύνηση απόκρημνων παραλιών. Αλλά διαθέτει και πολύ σημαντικά αρχαιολογικά και φυσικά μνημεία. Αποτελεί πόλο έλξης, επειδή μεταξύ άλλων είναι και ο τόπος που γέννησε σημαντικές προσωπικότητες των οποίων η φήμη έχει ξεπεράσει τα εθνικά σύνορα. Ας μην ξεχνάμε ότι η Κρήτη είναι η γενέτειρα κορυφαίων Ελλήνων δημιουργών του πνεύματος και της τέχνης όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Νίκος Ξυλούρης, ο Οδυσσέας Ελύτης και βέβαια ο οικουμενικός μας συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης, αλλά και μεγάλων προσωπικοτήτων της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας μας όπως ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι ότι ακόμα και σήμερα η Κρήτη συνεχίζει να αποτελεί τόπο έμπνευσης και δημιουργίας πολιτισμού. Αξίζει να αναφερθώ στο φεστιβάλ των “Υακινθείων” που διοργανώνεται αδιάλειπτα εδώ και 16 χρόνια κάθε καλοκαίρι στους πρόποδες του Ψηλορείτη χάρη στο όραμα κάποιων ανθρώπων που δίνουν ακόμα στον πολιτισμό τη θέση που του αξίζει. Τα δρώμενα του φεστιβάλ είναι πολυπολιτισμικά και δεν περιορίζονται στα όρια του κρητικού ή κατ’ επέκταση του ελληνικού πολιτισμού. Η δημιουργία επιτυγχάνεται μέσα από το πάντρεμα διαφορετικών παραδόσεων από τόπους φαινομενικά μακρινούς. Για παράδειγμα στο φετινό φεστιβάλ τον Ιούλιο του 2013, είχαμε τη χαρά να παρακολουθήσουμε μια εκπληκτική παράσταση στην οποία ο κρητικός παραδοσιακός χορός συνηπήρχε με το ισπανικό φλαμένκο και όλα αυτά στους πρόποδες του Ψηλορείτη, πολύ κοντά στο Ιδαίον Άντρο όπου ο Δίας κατά την ελληνική μυθολογία ανατράφηκε υπό το βλέμμα των Κουρητών, των φυλάκων του Δία, που χόρευαν γύρω από το βρέφος κρούοντας τις ασπίδες τους για να το προστατεύσουν από τον Κρόνο! Νομίζω ότι η έμπνευση που προσφέρει η ιδιαιτερότητα του τόπου παίζει καταλυτικό ρόλο.
Πως επηρέασε η οικονομική κρίση τη ζωή και την καθημερινότητα των ανθρώπων στην πόλη σας αλλά και στο δικό σας επαγγελματικό χώρο;
Για πολλούς ήρθαν τα πάνω κάτω, έχασαν τη δουλειά τους, οικογένειες αναγκάστηκαν να μείνουν με τους ηλικιωμένους γονείς τους, πολλές επιχειρήσεις έκλεισαν και η ανεργία σκαρφάλωσε στα ύψη. Η κρίση είχε και σημαντική επίπτωση στην κοινωνική ζωή των Κρητικών που για οικονομικούς, ψυχολογικούς ή άλλους λόγους δεν συνευρίσκονται τόσο συχνά πια ή ο κύκλος των συνδαιτυμόνων έχει αρχίσει να περιορίζεται ανησυχητικά. Κάτι τέτοιο δεν ταιριάζει στη φιλόξενη κρητική ψυχή. Στο δικό μας χώρο είναι συγκινητική η υποστήριξη σπουδαστών της ελληνικής που όντας βαθιά φιλέλληνες έρχονται με πρόθεση να στηρίξουν με τη δική τους συμβολή την ελληνική οικονομία και τη χώρα μας. Μας προσφέρει μεγάλη ηθική ικανοποίηση και αποτελεί ένα αντιστάθμισμα σε όσα ταπεινωτικά έχουν ειπωθεί για την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.
Ποιό ρόλο μπορεί να παίξει ο πολιτισμός στο να ξεπεραστεί η οικονομική και ανθρωπιστική κρίση;
Η κλασσική παιδεία πρέπει να επανακτήσει τη θέση που κατείχε στο παρελθόν στο εκπαιδευτικό σύστημα πολλών ευρωπαϊκών χωρών, αποσκοπώντας στη διάδοση των κλασσικών ανθρωπιστικών αξιών, στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης του πολίτη και τη δημιουργία ενργών πολιτών, πράγμα που θα αποτελεί σημαντική θωράκιση σε κάθε απόπειρα κατά των δημοκρατικών θεσμών που σήμερα βάλλονται κατάφωρα.