January, 2023
ΑΤΕΝΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΠΛΕ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΕΜΟΔΑΡΜΕΝΗ ΔΟΝΟΥΣΑ
γράφει η Μαρία Φουντουλάκη, υπεύθυνη προγραμμάτων Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας «Λέξις» στα Χανιά, www.lexis.edu.gr 
Ανατολικά της Νάξου και με έκταση μόλις 13,5 τ.χλμ συναντά κανείς τον βράχο με τις δαντελωτές ακτές καταμεσής του Αιγαίου.
Σ’ αυτό τον βράχο ,τη Δονούσα ,το βορειότερο νησάκι των Μικρών Κυκλάδων στο οποίο σύμφωνα με τη μυθολογία είχε μεταφέρει κρυφά ο θεός Διόνυσος την Αριάδνη από την Νάξο όπου την είχε εγκαταλείψει ο Θησέας, τοποθετείται η μικρή μοu ιστορία.
Είναι καλοκαίρι του ’92 και ο ηρωικός Σκοπελίτης ,το πλοίο της γραμμής στις Μικρές Κυκλάδες πλησιάζει στο μικρό λιμάνι της Δονούσας αρκετές ώρες μετά τα μεσάνυχτα. Μέσα στο πυκνό σκοτάδι προσπαθούμε να διακρίνουμε κάτι από τον άγνωστο τόπο καθώς περιμένουμε στο γκαράζ του πλοίου που ετοιμάζεται να αγκυροβολήσει.
Το μόνο που διακρίνουμε είναι ένα χλωμό φως από την λάμπα στην κολόνα του δρόμου του μικρού λιμανιού. Πολύ σύντομα αποβιβάζονται οι επιβάτες και ο Σκοπελίτης αποπλέει από το νησί ,για να συνεχίσει το δρομολόγιό του.
Οι επιλογές μας για διανυκτέρευση είναι περιορισμένες ,αφού στα δεξιά μας αχνοφαίνεται ο μοναδικός χωματόδρομος που ανεβαίνει προς το βουνό και οδηγεί σε άγνωστη κατεύθυνση. Λίγο πιο πάνω από το λιμάνι φαίνεται το εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού με τη μικρή αυλή του .
Επιλέγουμε το δεύτερο για να περάσουμε τις λίγες ώρες που απομένουν μέχρι να ξημερώσει . Συνετή επιλογή! Βολευόμαστε όπως όπως στην αυλή της εκκλησίας έχοντας ξεχάσει βέβαια ότι η επόμενη μέρα τυγχάνει να είναι Κυριακή. 
‘Ετσι ,λίγες ώρες μετά ξυπνάμε από την Κυριακάτικη λειτουργία και από τους πιστούς που προσέρχονται στον ναό διακριτικά και χωρίς να μας ενοχλήσουν .
Εξάλλου όλοι οι καλοί χωράνε στον οίκο του Θεού και στον προαύλιο χώρο του!
Νιώθοντας κάπως άβολα με την αταίριαστη παρουσία μας , τα μαζεύουμε και φεύγουμε βιαστικά.
Παίρνουμε τον δρόμο που ανεβαίνει προς τον λόφο ακολουθώντας την ακτογραμμή.
Έχει χαράξει πια αλλά ο ήλιος δεν έχει ακόμα ανατείλει.
Το μόνο που ταράζει την ησυχία της φύσης είναι ο ήχος της μηχανής που αγκομαχάει στην ανηφόρα του χωματόδρομου. Σύντομα φτάνουμε στην κορυφή όπου ένα μοναχικό λευκό κυκλαδίτικο σπιτάκι με μοναδική θέα στο απέραντο μπλε του Αιγαίου μάς υποδέχεται. Πίσω μας θάμνοι ,θυμάρια και σκίνοι ενώ ακριβώς μπροστά μας κείται ο απότομος γκρεμός με τα κύματα του Αιγαίου ολόγυρα.
Κάπου εκεί συναντήσαμε τον Ανδρέα που καθόταν στην άκρη ενός βράχου και απολάμβανε το πρωινό του τσιγάρο ατενίζοντας το πέλαγος. Αμέσως πιάσαμε την κουβέντα και βλέποντάς μας περιπλανώμενους και αγουροξυπνημένους μας κάλεσε για έναν καφέ στο σπίτι της ηλικιωμένης μητέρας του. Ήταν το μικρό λευκό σπιτάκι με την ξερολιθιά πίσω μας.
Με χαρά δεχθήκαμε την προσφορά και πήγαμε στο σπίτι της ηλικιωμένης . Η υπερήλικη κυρία πιθανόν να ξεπερνούσε τα ογδόντα! Αλλά έμενε μόνη της σ’ αυτόν τον μαγικό αλλά άγριο τόπο, όπου η ακτοπλοϊκή σύνδεση ήταν αρκετές φορές αδύνατη λόγω των καιρικών συνθηκών, ειδικά τον χειμώνα.
Για να μην εγκαταλείψει το σπίτι όπου είχε μεγαλώσει και ζήσει όλη της τη ζωή, έπρεπε να αναμετριέται καθημερινά με το στοιχειά της φύσης.
Ξαφνικά αρχίσαμε να συνειδητοποιούμε πόσο δύσκολη μπορεί να είναι η ζωή των κατοίκων στα νησάκια της Άγονης Γραμμής. 
Η αποκάλυψη ότι ακόμα και η ύπαρξη του ψωμιού στο τραπέζι προϋπέθετε μέριμνα και σχεδιασμό εγκαίρως ,μας έβαλε σε σκέψεις .Όμως ούτε αυτό θα ήταν αρκετό για την προμήθεια των αναγκαίων αγαθών και τη διατήρηση της ζωής του νησιού. Η συμβολή και άλλων παραγόντων ήταν απολύτως αναγκαία!
Ο ηρωικός καπετάνιος του Σκοπελίτη θα έπρεπε να επιμένει να πιάνει λιμάνι ακόμα και κόντρα στους πιο δύσκολους καιρούς και φουρτούνες ,για να φέρνει τα απαραίτητα τρόφιμα και φάρμακα στο νησί επιβεβαιώνοντας τη λαϊκή ρήση ότι « Ο καλός ο καπετάνιος στη φουρτούνα φαίνεται».
Ο γιατρός που επισκεπτόταν το νησί θα έπρεπε να διαθέτει όραμα , πείσμα και πίστη στην ανεκτίμητη σημασία των υπηρεσιών του σε αυτές τις απομονωμένες γωνιές της Ελλάδας ,αν αποφάσιζε να αφιερώσει κάποια χρόνια από τη ζωή του σε έναν τέτοιο υπέροχο αλλά δύσκολο τόπο. Άλλωστε χάρη στην ομοψυχία των ντόπιων που λειτουργούσαν και αλληλοστηρίζονταν σαν μέλη της ίδιας οικογένειας ,τα νησάκια αυτά κατάφερναν να μην ερημώσουν και να κρατήσουν τη ζωή και την παράδοσή τους. Τους θησαυρούς αυτούς του Αιγαίου που διαφύλαξαν την αυθεντικότητα της παράδοσης και το παρθένο τοπίο ,τους είχε διασώσει μέχρι τότε η απομόνωσή τους μέσα στο πέλαγος. Ουδέν κακό αμιγές καλού … θα έλεγε κανείς!
Η Ελλάδα των μικρών νησιών της Άγονης Γραμμής είναι σημαντικό να συνεχίσει να υπάρχει με ζωντανές κοινότητες μόνιμων κατοίκων ,καθώς ήδη αριθμούμε πολλές χιλιάδες έρημων νησιών και βραχονησίδων χωρίς ψυχή ζώσα. Αλλά αν ο ένας κίνδυνος σήμερα γι’ αυτά τα νησιά είναι η ερημοποίηση και η συρρίκνωση των κοινοτήτων τους , ο άλλος θα μπορούσε να είναι η ισοπέδωση της ταυτότητάς τους από τη λαίλαπα του μαζικού τουρισμού.
Τη Δονούσα*, που χαράχθηκε στη δική μου μνήμη και ψυχή ,όπως και κάθε νησάκι της Άγονης Γραμμής στην ελληνική επικράτεια, θα ευχόμουν να έχουν την ευκαιρία να την ανακαλύψουν πολλές ακόμα μελλοντικές γενιές.
Αφού πέρα από το γαλάζιο του ουρανού και της θάλασσας και τη μυρωδιά του θυμαριού , περικλείει την αυθεντικότητα των ανθρώπων και άυλους πολιτιστικούς θησαυρούς που αναδεικνύουν τη μοναδικότητα της ταυτότητάς τους. Αξίες ανεκτίμητες στην εποχή της παγκοσμιοποίησης που αξίζει να διαφυλάξουμε με κάθε θυσία και κόστος.
*Μπορεί κανείς να πάρει μία γεύση από τη Δονούσα του χθες από το ντοκιμαντέρ «Ο Γιώργος του Κέδρου». Ένα κινηματογραφικό ταξίδι στον χρόνο μέσα από την προσωπική εμπειρία του Γιώργου και Γιάννη Κολόζη που γυρίστηκε στη Δονούσα από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 μέχρι το 2020 .